Trang chủ » Bài viết tiêu biểu

Máy là một hay nhiều cơ cấu và chi tiết máy có nhiệm vụ biến đổi, hoặc sử dụng năng lượng, để thực hiện công hữu ích với mục đích nâng cao năng suất và thay thế sức lao động chân tay và trí óc của con người. Máy được phân loại:

    - Máy năng lượng - sử dụng để biến đổi một dạng năng lượng bất kỳ thành cơ năng (hoặc dạng năng lượng khác như động cơ điện, động cơ đốt trong, máy lạnh...) hoặc ngược lại (turbine, máy phát điện H.1b...).

Hình 1

    - Máy công tác - sử dụng để biến đổi vật liệu. Máy công tác được chia ra: máy vận chuyển (H.1.2) và máy công nghệ (H.1a).

    Máy vận chuyển được sử dụng để thay đổi vị trí vật liệu, nghĩa là thay đổi vị trí của đối tượng: xe lửa, ô tô, máy bay, tàu thủy, máy kéo, thang máy, băng tải... Máy công nghệ làm thay đổi hình dạng, kích thước, trạng thái và tính chất của vật liệu hoặc đối tượng gia công: máy cắt kim loại, máy công nghệ gỗ, máy công nghệ in, máy công nghệ thực phẩm, máy làm đất, máy công nghệ dệt may...

Hình 2

    - Máy xử lý thông tin là máy để nhận và xử lý thông tin bao gồm: máy kiểm tra điều khiển và máy tính. Trong máy móc hiện đại con người không thể trực tiếp điều khiển máy, kiểm tra quy trình công nghệ mà máy thực hiện, đo các thông số sản phẩm, không cảm nhận được sự thay đổi chế độ làm việc của máy với chế độ chuẩn. Do đó, phải tạo ra các máy kiểm tra điều khiển: bộ điều chỉnh, hệ thống điều khiển tự động quá trình sản xuất, dụng cụ đo và thay đổi các thông số quy trình công nghệ...

    - Máy điều khiển là máy thay thế hoặc bắt chước các quá trình sinh học, vật lý và cơ học của con người và động vật: người máy (đi, nói, nghe...H.3), tay máy, tim và thận nhân tạo...

                                                                    Hình 3 Người máy Asimo

    Nếu trong máy mà các quá trình biến đổi năng lượng, vật liệu và thông tin không có sự tham gia trực tiếp con người thì ta gọi là máy tự động. Tập hợp các máy tự động thực hiện một quy trình công nghệ xác định gọi là dây chuyền tự động.

    Một máy bất kỳ được tạo thành từ ba thành phần chính:

    - động cơ cung cấp năng lượng cho (động cơ đốt trong, động cơ điện...).

    - Hệ thống truyền động, sử dụng để truyền công suất và chuyển động từ động cơ sang bộ phận công tác, bao gồm truyền động cơ khí, truyền động thủy lực và khí nén, truyền động điện... Trong giáo trình này ta chỉ khảo sát hệ thống truyền động cơ khí, các dạng truyền động khác được khảo sát trong các môn riêng lẻ.

    - Bộ phận công tác là bộ phận thực hiện công việc có ích như làm thay đổi hình dáng, kích thước, trạng thái... các vật thể.

    Ngoài ra trong máy còn có hệ thống điều khiển.

    Tất cả các máy tập hợp từ các chi tiết máy, các chi tiết máy có thể kết hợp thành từng cụm chi tiết máy.

    Chi tiết máy là bộ phận của máy không thể tháo rời nhỏ hơn được nữa. Ví dụ then, bulông, đai ốc, bánh răng, ổ lăn... là các chi tiết máy. Trong các máy phức tạp có đến hàng triệu chi tiết, ví dụ trong ô tô có khoảng 15 ngàn chi tiết, trong dây chuyền cán tự động có hàng triệu chi tiết...

    Cụm chi tiết máy - đơn vị lắp lớn nhất (hộp số, hộp giảm tốc, nối trục...) là thành phần của máy.

    Trong chế tạo máy người ta phân biệt chi tiết máy và cụm chi tiết máy có công dụng chung và công dụng riêng:

    Công dụng chung, có hầu hết trong tất cả các máy (bulông, trục truyền, bánh răng, ổ lăn, nối trục...), các chi tiết hoặc cụm chi tiết này được khảo sát trong môn chi tiết máy.

    Công dụng riêng, chỉ gặp trong một hoặc vài máy (trục chính máy công cụ, pittông, thanh truyền, trục khuỷu...), chúng được khảo sát trong các giáo trình chuyên ngành (máy cắt kim loại, máy động lực...).

Liên hệ:

PGS.TS Nguyễn Hữu Lộc

Email: nhlcad@yahoo.com

Bộ môn: Thiết kế máy, Khoa: Cơ khí

Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh